JÓL Í GAMLA DAGA: „FLAUELSGRAUTUR MEÐ KANEL.“ Þórhildur Jóhannesdóttir segir frá:

 

Jólin voru ákaflega hátíðleg í mínu ungdæmi, en ég ólst upp í Krossdal í Kelduhverfi í Norður- Þingeyjarsýslu. Pabbi og mamma voru bóndahjón þar. Það var sérstakur undirbúningur fyrir jólin sem tók langan tíma með allskonar brauði og fínum kökum: Smákökum, kleinum, bollum og laufabrauði. Skemmtilegt var hvernig laufabrauðið var unnið. Búnar voru til mörg hundruð kökur og þær skornar og steiktar, en síðan geymdar lengi í kistu fram á lofti. Stúlkurnar sem hjálpuðu mömmu byrjuðu að hnoða deigið á nóttunni, löngu fyrir jól. Svo var flatt út, skorið og steikt. Þetta brauð var sælgæti með sýrópi. Laufabrauðið  var einnig haft með hangikjöti og alls konar köldum mat og drukkið kaffi með. Svo bakaði mamma mikið af smákökum, fjölmargar tegundir, en það var siður þá. Mamma átti „Kvennafræðarann“, en það var bók sem hún bakaði eftir.

Fyrir jólin var ævinlega saumað mikið af fötum, því að mamma var saumakona, og hún fékk tvær stúlkur til að sauma með sér í skammdeginu og þetta var svo hátíðlegt allt, því að það minnti okkur krakkana svo mikið á jólin. Allir fengu mikið af fötum: Kjóla, karlmannaföt og barnaföt á okkur krakkana en við vorum þrjú.

Síðan komu sjálf jólin. Þá voru alir í hjátíðarskapi og í hátíðarfötum. Þá var lagt á borð í fremri baðstofunni og alir borðuðu við sama borð. Á aðfangadagskvöld var alltaf borðuð steik og sætsúpa, en hangikjöt og flauelsgrautur eða smjörgrautur á jóladag, með kanel, sykri og saft.

Á jólanótt var alltaf látið loga á olíulampa í baðstofunni.  Okkar kirkjustaður var Garður í Kelduhverfi og á jóladag fóru allir til kirkju.

Pabbi átti ákaflega fallega skinn Biblíu sem var aldrei snert nema á jólunum. Þá fengum við krakkarnir að lesa svolítinn kafla og það þótti okkur tilkomumikið, því Biblía er heilög bók. Einnig  var lesið úr Helgarbók á jólunum en aldrei annars. Það var mikil hátíð þegar lesið var úr þessum tveimur helgu bókum.

Okkur krökkunum var alveg bannað að fara í leiki þangað til á annan í jólum, en leikirnir sem við fórum þá í voru feluleikur, eltingaleikur og fleiri leikir. Aldrei fórum við í boltaleik á jólunum og þó áttum við bolta. Það var bannað að hamast, en við spiluðum svokallað „púkk“ á annan í jólum. Púkkspilið var þannig, að myndir voru teiknaðar á borð með krít og svo notuðum við mislit gler, en ég man ekki lengur hvernig spilið var að öðru leyti. Við fórum í heimsóknir á aðra bæi og ein jólin man ég að við fórum á ellefu bæi. Það var mikil gestrisni í gamla daga og mjög gott  nágrannasamfélag. Fólkið á hinum bæjunum heimsótti okkur svo í staðinn auðvitað.

 

Mikil helgi hvíldi yfir jólunum þegar ég var ung og þá urðu allir að vera góðir. Maður fann andagiftina í loftinu og viðmót fólksins breyttist þegar nær dró jólum. Það var helgiblær yfir öllu sem heyrði jólunum til. Jólanóttin var sérstök, hún var dýrðlegri heldur en allir dagar ársins, það er eitthvað sem Jesús leggur til, einhver jólaandi. Fæðingarandi Frelsarans. Okkur var strax kennt sem börnum að þekkja Jesú sem Frelsara, en endurfæðingu átti ég þó ekki fyrr en ég varð fullorðin. Einnig var sungið úr kirkjusöngbók á aðfangadagskvöld og á jóladag í kirkjunni en passíusálmar Hallgríms Péturssonar voru lítið lesnir nema eitthvað svolítið á föstunni.

Jólagjafirnar voru eingöngu föt. Annars voru gjafir ekki algengar manna á milli í sveitinni nema á jólum og sumardaginn fyrsta. Á jólunum voru gefin föt, en dót á sumardaginn fyrsta. Jólatréð var litaðar grænar greinar sem var stungið inn í holur á stofni og greni sett utaná. Skrautið á tréð keyptum við á Húsavík og það var oft mikið, kúlur og bjöllur og þess háttar. Svo höfðum við kramarhús með sælgæti, en kramarhúsin bjó mamma til úr pappír. Með þessu öllu voru sett kerti á greinarnar. Mamma bjó líka til annað sem var merkilegt. Hún fléttaði litlar körfur úr pappír og setti ritningargreinar í körfurnar og svo drógum við krakkarnir hvert sína körfu með ritningarstöðum.

Börnin mín. Mig langar til að segja gleðileg jól við ykkur og Guð blessi ykkur öll.

Greinin um Þórhildi vinkonu mína, sem er löngu látin, er í Barnablaðinu 4.-5. tbl 1988 sem Hvítasunnumenn hafa gefið út um árabil.

Þórhildur var fædd 20 jánúar 1899.

Móðir mín Stefanía bjó hjá Þórhildi og Ásmundi eiginmanni Þórhildar þegar hún var ung kona. Þórhildur sagði mér oft frá því hvað mamma hafi verið glöð og kát. Einnig sagði hún mér frá skemmtilegu atviki. Tréveggur aðskildi herbergin þeirra. Oft þegar Þórhildur var komin uppí rúm á kvöldin þá bankaði hún í veginn og bað mömmu að fara fram í eldhús og gá hvort það væri slökkt á eldavélinni. Í eitt skipti svaraði mamma: „ Já ég er búin að fara fram og ég settist á eldavélina.“

Guð blessi minningu Þórhildar og Ásmundar vina minna.

Guð gefi ykkur öllum gleðileg jó og farsælt komandi ár.

Ég þakka samfylgdina á blogginu.

Kær kveðja/Rósa

   

Athugasemdir

[Ragnar Birkir Bjarkarson, 24.12.2009 kl. 06:30]

yndisleg minningarsaga - þau hafa verið falleg jólin ykkar - ég óska þér gleðilegra jóla og farsæls komandi árs nýja vinkona - Guð blessi þig og heimili þitt 

[Halldóra Lára Ásgeirsdóttir, 25.12.2009 kl. 14:23]

Gleðilega jólahátíð og Guð blessi þér nyja árið.Sem verður spennandi!

Jólakveðjur

   Halldóra.

[Kristinn Ásgrímsson, 25.12.2009 kl. 16:35]

Gleðileg Jól Rósa mín og takk fyrir þessa frábæru jólasögu. Þórhildur var yndisleg kona.  Hvað skyldu margar konur í dag eiga kvennafræðarann' ?? 

[Adda Laufey , 25.12.2009 kl. 21:42]

Gleðileg jól rósa mín

[Óskar Arnórsson, 26.12.2009 kl. 02:13]

Falleg saga Rósa mín! Móðir mín var saumakona og var með saumastofu. Hún samdi sögur sem hún las allt árið. Enn jólasögurnar voru skemmtilegastar. Þessi saga minnti mig á þann tíma.

Gleðileg Jól og Gott Nýtt Ár!!

[Flower, 26.12.2009 kl. 12:05]

Gleðileg jól.

[Jóhanna Sigrún Jónsdóttir, 26.12.2009 kl. 15:24]

Gleðileg jól Rósa mín. Farsælt og blessað nýtt ár 2010. Jólakveðja frá Hafnarfirði

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 27.12.2009 kl. 21:45]

Gleðileg jól Rósa mín og von um gleðiríkt komandi ár.

[Linda, 30.12.2009 kl. 15:06]

Segðu svo að ég kíki ekki inn á þig og kvitti af og til :)

<3

bk.

[Rósa Aðalsteinsdóttir, 1.1.2010 kl. 02:29]

Kæru vinir.

Takk fyrir innlitið og blessunaróskir. Ég vona að ykkur hafi öllum fundist gaman að lesa um hvernig jólin voru haldin í Öxarfirði fyrir rúmum 100 árum.

það væri gaman að sjá Kvennafræðarann. Hlýtur að vera til í Þjóðminjasafninu og kannski víðar?

Mikið var ég lánsöm að fá að kynnast Þórhildi.

Drottinn blessi ykkur öll.

Kær kveðja/Rósa